*(Í. = Íáýðáêôïò)
Ðüëç
ôçò ÓôåñåÜò
ÅëëÜäïò, ðñùôåýïõóá
ôçò åðáñ÷ßáò
Íáõðáêôßáò,
Ýäñá ôïõ íïìïý
ôçò
Áéôùëïáêáñíáíßáò.
Åßíáé ÷ôéóìÝíç
áìöéèåáôñéêÜ
óôïí Êïñéíèéáêü
êüëðï. ¸÷åé 10.871 êáô.
êáé
áðïôåëåß äéïéêçôéêü,
ïéêïíïìéêü
êáé ôïõñéóôéêü
êÝíôñï ôçò ðåñéï÷Þò.
Éóôïñßá.
Ç Í. åßíáé ìßá
áðü ôéò áñ÷áéüôåñåò
ðüëåéò ôçò ÅëëÜäáò.
Áñ÷éêÜ áíÞêå
óôïõò Ïæüëåò
Ëïêñïýò. ÊáôÜ
ôçí ðáñÜäïóç
éäñýèçêå áðü
ôïõò Äùñéåßò
êáôÜ ôçí åðï÷Þ
ôçò êáèüäïõ
ôïõò. Ç ãåùãñáöéêÞ
ôçò èÝóç Þôáí
ðïëý óçìáíôéêÞ,
ãé’ áõôü êáé
áíáðôý÷èçêå
ùò íáõôéêÞ
âÜóç. Óôá êëáóéêÜ
÷ñüíéá ïé Áèçíáßïé
åêôßìçóáí éäéáßôåñá
ôçí áîßá ôçò
Í. êáé ôï 456 ì.v. ôçí
ðñïóÜñôçóáí
óôéò êôÞóåéò
ôïõò. ÊáôïéêÞèçêå
áðü ÌåóóÞíéïõò
åîüñéóôïõò
êáé ÷ñçóéìïðïéÞèçêå
ùò íáõôéêÞ
âÜóç ôùí Áèçíáßùí
êáôÜ ôùí Óðáñôéáôþí.
Óå èÝóç êïíôÜ
óôç Í. íßêçóáí
ïé Áèçíáßïé
ìå ôçí áñ÷çãßá
ôïõ Öïñìßùíá
ôïõò Ëáêåäáéìüíéïõò
ôï 429 ð.×. ÌåôÜ üìùò
áðü ôçí êáôáóôñïöÞ
ôùí Áèçíáßùí
óôïõò Áéãüò
Ðïôáìïýò (405 ð.v.)
ç Í. áðïóðÜóôçêå
áðü ôçí áèçíáúêÞ
êçäåìïíßá, êáé
ïé ÌåóóÞíéïé
Ýðïéêïß ôçò
õðï÷ñåþèçêáí
íá ìåôáíáóôåýóïõí
óôç Óéêåëßá.
Áñãüôåñá êõñéåýôçêå
áðü ôï Ößëéððï
ôçò Ìáêåäïíßáò,
ï ïðïßïò ôçí ðáñÝäùóå
óôïõò Áéôùëïýò
(338). ¼ôáí ôï Ñùìáúêü
êñÜôïò äéáéñÝèçêå
óå áíáôïëéêü
êáé äõôéêü, ç
Í. ðÝñáóå óôçí
êõñéáñ:ßá ôùí
Âõæáíôéíþí
áõôïêñáôüñùí.
Óôá ÷ñüíéá
áõôÜ äÝ:ôçêå
ôï ÷ñéóôéáíéóìü.
Ðñþôïò åðßóêïðüò
ôçò áíáöÝñåôáé
ï ÊáëëéêñÜôçò
(197 ì. v.). Ôï 533 ì.×., åðß
Éïõóôéíéáíïý,
ç Í. ìáæß ì’ Üëëåò
ïêôþ ðüëåéò êáôáóôñÜöçêáí
áðü öïâåñïýò
óåéóìïýò. Çôáí
óôü÷ïò ôùí óëáâéêþí
åðéäñïìþí ôïõ
8ïõ êáé 9ïõ áé.,
ôùí åðéäñïìþí
ôùí ÂïõëãÜñùí
(1034-1041), ôùí Íïñìáíäþí
(1117-1158) êëð. ÌåôÜ ôçí
Üëùóç ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò
áðü ôïõò ÖñÜãêïõò
äüèçêå óôïõò
Åíåôïýò. Áðü
ôï 1285 õðáãüôáí
óôïí áíäåãáâéêü
ïßêï. Áêïëïýèçóå
ç êõñéáñ:ßá
ôùí Ôáñáíôßíùí
êáé ôùí áëâáíéêþí
öõëþí, ðïõ åðéêñÜôçóáí
åýêïëá ìåôÜ
ôçí Þôôá ôïõ
ãéïõ ôïõ äåóðüôç
ôçò Çðåßñïõ
Íéêçöüñïõ (1358).
Ç áëâáíéêÞ êõñéáñ÷ßá
ðåñéïñßóôçêå
ãñÞãïñá óôçí
åíäï÷þñá êáé
ç Í. ðïõëÞèçêå
ãéá ðåíôáêüóéá
äïõêÜôá óôïõò
Åíåôïýò (1407), óôçí
êõñéáñ÷ßá
ôùí ïðïßùí ðáñÝìåéíå
ìÝ÷ñé ôï 1499. ÌåôÜ
áðü ôéò ôñåéò
ðïëéïñêßåò ôïõ
1463, 1477, 1499 ðÝñáóå óôçí
ôïõñêéêÞ êõñéáñ÷ßá.
Ôüôå ÷ôßóôçêáí
ôá öñïýñéá ôïõ
Ñßïõ êáé Áíôßññéïõ.
Ôï 1687 ï Ìïñïæßíé
êáôÝëáâå ôç
Í. êáé Ýôóé ðÝñáóå
îáíÜ óôïõò Åíåôïýò
ãéá 22 ÷ñüíéá,
åíþ ç åíäï÷þñá
ôçò óõíÝ:éóå
íá áðåéëåßôáé
áðü ôéò åðéäñïìÝò
Ôïýñêùí Þ ÅëëÞíùí
óõíåñãáôþí
ôïõò. Ìå ôç óõíèÞêç
ôïõ ÊÜñëïâéôò
ôïí ÉáíïõÜñéï
ôïõ 1699 ìåôáîý
Åíåôþí êáé Ôïýñêùí,
ç Í., üðùò êáé
ïëüêëçñç ç ÓôåñåÜ
ÅëëÜäá, ðáñá:ùñÞèçêå
óôïõò Ôïýñêïõò.
Ç ðüëç åñçìþèçêå
áðü ôïõò :ñéóôéáíïýò
êáé ôïõò Åâñáßïõò
êáôïßêïõò ôçò.
Ôï 1786 ç Í. ðÝñáóå
óôç äéêáéïäïóßá
ôïõ ÁëÞ ðáóÜ.
Ôï 1820 åðáíÞëèå
óôç äéêáéïäïóßá
ôçò ÕøçëÞò Ðýëçò.
ÐÞñå ìÝñïò óôïí
áãþíá ãéá ôçí
áðåëåõèÝñùóç,
÷ùñßò üìùò
íá ìðïñÝóåé
íá êåñäßóåé
ôçí áíåîáñôçóßá
ôçò. Ï åñ÷ïìüò
ôïõ Êáðïäßóôñéá
óôçí ÅëëÜäá
(1828) ôç âñÞêå áêüìá
êÜôù áðü ôçí
ôïõñêéêÞ êáôï÷Þ.
Ï Êáðïäßóôñéáò
Ýóôåéëå ôïí
áäåñöü ôïõ Áõãïõóôßíï
íá êáôáëÜâåé
ôç Í. ÌåôÜ áðü
óôåíÞ ðïëéïñêßá
ïé Ôïýñêïé áíáãêÜóôçêáí
óôéò 11 Áðñéëßïõ
ôïõ 1829 íá ôçí ðáñáäþóïõí
êáé áðïôÝëåóå
Ýôóé ôìÞìá
ôïõ Åëëçíéêïý
êñÜôïõò.
ÍáõðÜêôïõ
íáõìá÷ßá. ÌåãÜëç
íáõôéêÞ óýãêñïõóç,
ãíùóôÞ ðáãêüóìéá
ùò íáõìá:ßá
ôïõ ËåðÜíôï, ðïõ
ðñáãìáôïðïéÞèçêå
óôéò 7 Ïêôùâñßïõ
ôïõ 1571 óôï óôüìéï
ôïõ Ðáôñáúêïý
êüëðïõ, áíÜìåóá
óôïí ôïõñêéêü
óôüëï ìå ôçí
áñ÷çãßá ôïõ
ÊáðïõäÜí-ðáóÜ
ÁëÞ ÆáäÝ Ìïõåæßí
êáé ôïõ ÷ñéóôéáíéêïý
ìå ôçí áñ÷çãßá
ôïõ Äïí vïõÜí
ôçò Áõóôñßáò.
¼ôáí ïé Ôïýñêïé
êáôÝëáâáí ôçí
Êýðñï (1570), ôá ÷ñéóôéáíéêÜ
êñÜôç áðïöÜóéóáí
íá óõíåñãáóôïýí
ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí
ôïí ôïõñêéêü
êßíäõíï êáé
ôéò ðñïóâïëÝò
áðÝíáíôé ó’
üëï ôï :ñéóôéáíéêü
êüóìï. ¸ôóé åíþèçêáí
âåíåôéêÜ ðëïßá
ìå ôïõò ÂåíÝñ,
Êïõéñßíç êáé
Âáñâáñßãï, ãåíïõáôéêÜ
ìå ôïí ÉùÜííç
ÁíäñÝá Íôüñéá,
ðáðéêÜ ìå ôï Ìáñêáíôüíéï
Êïëüíá êáé éóðáíéêÜ
ìå ôçí áñ÷çãßá
ôïõ áäåñöïý
ôïõ âáóéëéÜ
ôçò Éóðáíßáò
Äïí vïõÜí ôçò
Áõóôñßáò, ðïõ
áíÝëáâå êáé
ôç ãåíéêÞ áñ÷çãßá
ôùí óõììá:éêþí
óôüëùí. Óõãêåíôñþèçêáí
209 ãáëÝñåò, 6 ãáëåÜóóåò,
70 öñåãÜôåò êáé
28.000 Üíäñåò (áðü
ôïõò ïðïßïõò
8.000 Þôáí ¸ëëçíåò)
óôç ÌåóóÞíç
ôçò Éôáëßáò
êáé áðü åêåß
áðÝðëåõóáí
óôçí ÊÝñêõñá.
Óôéò 7 Óåðôåìâñßïõ
óõíÜíôçóáí
óôéò äõôéêÝò
áêôÝò ôçò Áéôùëïáêáñíáíßáò
ôïí ôïõñêéêü
óôüëï, ðïõ áðïôåëïýíôáí
áðü 210 ãáëÝñåò
êáé 65 ãáëéüôåò.
Ç íáõìá÷ßá
äåí åß÷å ðñïãñáììáôéóôåß.
Ï ÷ñéóôéáíéêüò
óôüëïò Ýðëåå
ãéá íá ðñïëÜâåé
ôçí Üëùóç ôçò
Áììï÷þóôïõ,
ðïõ ôçí ðëçñïöïñÞèçêå
üôáí âñéóêüôáí
óôçí Çãïõìåíßôóá
ôçò Èåóðñùôßáò.
Ï ôïõñêéêüò
óôüëïò ó÷åäßáæå
åðéäñïìÝò óôá
éüíéá êáé äáëìáôéêÜ
ðáñÜëéá. Ï ÷ñéóôéáíéêüò
óôüëïò ðáñáôÜ:ôçêå
óå ãñáììÞ ìåôþðïõ
ìå ôéò ãáëåÜóóåò
óôçí ðñþôç ãñáììÞ
êáé ôéò ãáëÝñåò
óå äåýôåñç, ãéá
åöåäñåßá. Ï ôïõñêéêüò
óôüëïò ðáñáôÜ÷ôçêå
óå ìçíïåéäÞ
áíïé÷ôÞ ãñáììÞ.
Ïé Åíåôïß Üñ÷éóáí
éó÷õñÞ åðßèåóç
êáé ãñÞãïñá
ç óýññáîç ãåíéêåýôçêå.
Ï Âåíåôüò Âåñâåñßãïò
êáé ï Áéãýðôéïò
Ìå:ìÝô-Óéñüêï
óêïôþèçêáí
êáé ðïëëÜ ðëïßá
âõèßóôçêáí.
Ï ÊáðïõäÜí ðáóÜò
åðéôÝèçêå êáôÜ
ìÝôùðï óôï êÝíôñï
ôçò áíôßðáëçò
ðáñÜôáîçò, ðïõ
ôç äéïéêïýóå
ï Äïí vïõÜí. Ï Ôïýñêïò
áñ÷çãüò óêïôþèçêå
êáé üëç ç ãñáììÞ
ôïõ áíáóôáôþèçêå.
Áð’ áõôü åðùöåëÞèçêå
ï óõììá:éêüò
óôüëïò, ðïõ óõíÝôñéøå
ôï êÝíôñï ôïõ
ïèùìáíéêïý
óôüëïõ.
Ç íáõìá÷ßá
ðáñáôÜèçêå
ìÝ÷ñé ôï âñÜäõ
êáé èåùñåßôáé
áðü ôéò ðéï áéìáôçñÝò
óõãêñïýóåéò
ôçò íáõôéêÞò
éóôïñßáò. Ôá
áðïôåëÝóìáôÜ
ôçò Þôáí êáôáóôñåðôéêÜ
ãéá ôéò ôïõñêéêÝò
äõíÜìåéò. 167 ôïõñêéêÜ
ðëïßá âõèßóôçêáí
êáé 18.000 Üíäñåò
ðíßãçêáí
Þ óêïôþèçêáí.
Ïé óýììá÷ïé
Ý÷áóáí 15 ðëïßá
êáé 800 Üíäñåò.
ÅðåéäÞ êáé óôéò
äýï ðáñáôÜîåéò
óõììåôåß÷áí
¸ëëçíåò, õðïëïãßæåôáé
üôé óêïôþèçêáí
ãýñù óôéò 8.000